1.1 Familie
Siebe Johannes ten Cate (1858-1908), zoals hij voluit heet, werd op zaterdag 27 februari 1858 in Sneek geboren als derde kind van Jan ten Cate (1828-1876) en Popkje Tuijmelaar (1827-1879) [1-2].1 Aangezien de oudste zoon Steven (1853-1876) al de naam van Jans vader droeg en het tweede kind, Berber (1855-1911) was vernoemd naar de moeder van Popkje, kreeg Siebe Johannes zowel de naam van Popkjes vader (Siebe) als de naam van Jans moeder (Johanna) mee.2 Na hem werden er nog drie dochters geboren, die alle drie jong overleden: Johanna Francijntje (1859-1864), Anna-Jeltje (1861-1862) en Anna-Jeltje (1864-1867). De jongste zoon Teunis (1865-1934) overleefde alle kinderen.
De doopsgezinde familie Ten Cate behoorde tot de elite van Sneek. Als jongste zoon trad vader Jan ten Cate in de voetsporen van grootvader Steven en werd net als hij leerlooier.3 De familie bezat de schorsmolen ‘De Hoop’, met een bijbehorende vellenbloterij, waar dierenhuiden werden onthaard om er leer van te maken. Het bedrijf lag aan de Woudvaart en vervaardigde onder andere zeemleer.4 Het kapitaal van de familie werd bestendigd toen vader Jan ten Cate in 1851 trouwde met Popkje Tuijmelaar, de zus van zijn schoonzus Antje Tuijmelaar, beide afkomstig uit een vooraanstaand koopmansfamilie uit Heerenveen.5 In 1851 waren beide ouders Tuijmelaar al overleden. Toen Jans vader in 1854 stierf, zette hij het leerlooiersbedrijf voort. In 1864 betrok de familie een monumentaal pand aan de Wijde Noorderhorne in het centrum van Sneek.6 Het herenhuis werd ‘op stand’ ingericht met mahoniehouten meubelen, een pianino en verfraaid met schilderijen, porseleinen stellen, marmeren vazen en wat vogelkooien.7
Jan ten Cate schreef gedichten en zou ook zelf een enkel schilderij hebben gemaakt.8 Naast zijn beroep als leerlooier zette hij zich in voor het algemeen belang van de Friese stad. In 1867 trad hij toe tot de gemeenteraad en het jaar erop werd hij wethouder. Op 27 september 1873 volgde de benoeming tot burgemeester van Sneek, waarmee hij in de voetsporen van zijn vader trad, die er zestien jaar burgemeester was geweest. Hoewel Jan ten Cate na een ambtsperiode van nog geen drie jaar overleed, op 10 juni 1876, had hij zich in korte tijd geliefd gemaakt bij de bevolking, zoals valt op te maken uit de vele woorden van waardering die na zijn dood in de kranten verschenen.9
1
H. Pronk, Portret van Jan ten Cate, carte-de visite, collectie Fries Scheepvaartmuseum, Sneek
2
Siebe Johannes ten Cate
Portret van Popkje Tuijmelaar, 1879 gedateerd
Private collection
Notes
1 De maandag erop ging Jan, leerlooier van beroep, direct naar het gemeentehuis om de geboorte van hun zoon aan te geven. Geboorteakte Siebe Johannes ten Cate van 1 maart 1858 te Sneek, Burgerlijke stand Sneek – Tresoar, Leeuwarden, archiefnr. 30-34, inv.nr. 1027, blad 026.
2 Ten Cate [1896].
3 Oud-burgemeester Steven ten Cate was (naast zijn werk als leerlooier) ook begonnen als bankier en zijn bedrijf werd voortgezet door andere nazaten. Zijn oudste zoon Teunis ten Cate (echtgenoot van Antje Tuimelaar) zat samen met zijn zwager, de koopman W.O. Brunings (echtgenoot van Jeltje Tuimelaar) in het bankwezen. Deze firma Brunings en ten Cate was in de jaren 1870 tot 1880 het enige kassierskantoor in Friesland dat over genoeg vermogen beschikte om zonder hulp van de Nederlandse Bank kredieten te kunnen verstrekken, zie Koopmans 2009, pp. 165-180.
4 Ten Hoeve 1985b.
5 Teunis ten Cate, de oudste broer van Jan, was in 1840 al getrouwd met Antje Tuimelaar, een oudere zus van Popkje. Huwelijkse akte Jan ten Cate en Popkje Tuymelaar van 28 augustus 1851 te Schoterland, Burgelijke Stand Schoterland – Tresoar, Leeuwarden, archiefnr. 30-31, inv.nr. 2016, aktenr. 0064.
6 P. de Leeuw, Steven ten Cate (1853-1880) keldergraf 242, vak C. Student, die omkwam bij een scheepvaartongeluk in IJmuiden, Begraafplaats Groenesteeg https://www.begraafplaatsgroenesteeg.nl/N_B_personen/Artikel%20Steven%20Ten%20Cate.pdf (geraadpleegd in juni 2023) 2020 en Koopmans 2009, pp. 165-179.
7 Akte boedelscheiding familie Ten Cate van 21 augustus 1879 te Hennaarderadeel, Notarieel archief Tresoar, Leeuwarden, archiefnr. 26, inv.nr. 140062, aktenr. 00113. Deze of soortgelijke spullen werden later in het atelier van Siebe ten Cate teruggevonden.
8 Ten Hoeve 1985a en Hulleman 2009.
9 Zie bijvoorbeeld Anoniem 1876.