4.10 Sneeuw in Nederland
Sneeuw had op Ten Cate grote aantrekkingskracht. Naast Hamburg maakte hij ook in Parijs winterse gezichten en hij reisde er speciaal voor naar Nederland. ‘Mag ik je een verzoek doen? n.l. zoodra er veel sneeuw is gevallen in de provincie Zuid-Holland wel zoo goed te willen zijn mij even een telegram te zenden‘, schreef Ten Cate op 25 januari 1899 aan Philip Zilcken. Het telegram hoefde slechts ‘neige’ te vermelden of hij kwam ‘oogenblikkelijk over om in de omstreken van Delft, Rotterdam etc. en misschien naar ’t Huis ten Bosch nieuwe sneeuwstudies maken.’1 Bijna iedere winter was Ten Cate in Nederland te vinden. Sneeuwlandschappen in de buurt van Delft, winterse gezichten, vaak met rivieren of havens, nabij Terneuzen, Dordrecht, Schiedam en Rotterdam of besneeuwde stadgezichten in Zwolle zijn hiervan getuigen [1-3].
Zijn reizen naar Holland combineerde hij vaak met familiebezoek, vooral aan zijn zus Berber Mulder-ten Cate (1855-1911), die vanaf mei 1889 in Zwolle en daarvoor in Terneuzen woonde [4]. In die laatste plaats logeerde hij mogelijk ook bij nicht Berber Wissel-ten Cate (1841-1904), die getrouwd was met de havenmeester van Terneuzen [5].2 De gezichten op dit Zeeuws-Vlaamse havenstadje zijn over het algemeen vanaf het water gemaakt, alsof hij er op doortocht aan voorbij voer. Dezelfde indruk wekken de werken die hij in de omgeving en havens van Dordrecht, Zwijndrecht, Rotterdam en Schiedam schilderde. Ten Cate bezocht tot aan zijn dood regelmatig dit makkelijk toegankelijke rivierengebied. Op bewaard gebleven schetsjes krabbelde hij zijn vluchtige impressies en noteerde hij kattenbelletjes als ’Rijsoord Slikkeveer'.3 Niet alleen via het water verplaatste hij zich naar en door Nederland, maar ook met de trein, want één van de krabbeltjes toont mensen in de wachtkamer derde klasse, die hij volgens de annotatie in het grensstation Roosendaal vastlegde [6].4
1
Siebe Johannes ten Cate
Delft, 1892 gedateerd
Private collection
2
Siebe Johannes ten Cate
Terneuzen, 1908 gedateerd
Private collection
3
Siebe Johannes ten Cate
Havengezicht te Zwolle, 1889 gedateerd
Private collection
6
S.J. ten Cate, Schets van mensen in wachtkamer derde klasse in station Roosendaal, potlood op papier, archief S.J. ten Cate, collectie RKD
4
G.B. Broersma, portret van Berber Mulder-ten Cate, carte-de visite, collectie Fries Scheepvaartmuseum, Sneek
5
M.J. Stelma, portret van Berber Wissel-ten Cate, foto, collectie Fries Scheepvaartmuseum, Sneek
Notes
1 Brief van S.J. ten Cate aan Ph. Zilcken, Parijs 25 januari 1899 Archief Philippe Zilcken, collectie RKD, Den Haag, archiefnr. NL-HaRKD-0203, doos 10.
2 Ook nadat 1889 maakte Ten Cate in Terneuzen nog geregeld kunstwerken. Dit doet vermoeden dat hij contact bleef onderhouden met zijn nicht.
3 Schets van boot door S.J. ten Cate met annotatie 'Rijsoord Slikkeveer' (verso), Archief Siebe Johannes ten Cate, collectie RKD, Den Haag, archiefnr. NL-HaRKD-0976.
4 Schets van reizigers door S.J. ten Cate met annotatie 'wachtkamer 3de klasse Roosendaal' (recto), Archief Siebe Johannes ten Cate, collectie RKD, Den Haag, archiefnr. NL-HaRKD-0976..