4.2 Holmestrand
Juist in 1881 vergemakkelijkte de nieuw aangelegde spoorlijn het reizen tussen Christiania, het huidige Oslo, en Holmestrand, een badplaats op circa 85 kilometer ten zuiden van de hoofdstad gesitueerd. Naast het maken van studies in deze badplaats en directe omgeving deed Ten Cate vermoedelijk dus ook regelmatig Christiania aan. De rubriek ‘Ankomne reisende’ van de krant Morgenbladet vermeldt in ieder geval zijn aankomst aldaar op 17 januari 1882; drie weken later was hij er opnieuw.1 Zoals in het Dagbladet van 8 februari 1882 stond te lezen, bood de hoofdstad Ten Cate een kans om zijn werk te exposeren: ‘Bij de kunstvereniging hangt een nieuwe schilderij. Het is geschilderd door een Hollander Ten Cate. Dit schilderij is geschilderd in Holmestrand. Echt een zeldzame samenloop van zeldzame omstandigheden.’2 Die kunstvereniging was de Christiania Kunstforening, waar tot dan toe slechts een handvol Nederlandse kunstenaars hadden geëxposeerd, waaronder Jozef Israëls (1824-1911) en David Bles (1821-1899).3 Ten Cate had zijn schilderij vooruitgestuurd. Begin februari 1882 kwam hij zelf vanuit Holmestrand naar Christiania, waarbij hij op dat moment de kustplaats definitief verliet. Op de achterkant van een schetsje maakte Ten Cate ’op de dag van vertrek naar Christiania voor ik de rekening van het hôtel heb betaald’ de financiële balans op van zijn verblijf: hij had nog 720 franc in papier op zak, 39 francs in zilver en 5,5 pond, samen ongeveer 879 francs. 4 Dat stond omgerekend met de toenmalige wisselkoers gelijk aan ongeveer 417,50 gulden.5 Christiania lijkt vanaf februari 1882 zijn uitvalsbasis te zijn geweest, waar hij verbleef in het luxe Hotel Scandinavie aan de Karl Johans Gade in ’dichtstbebouwde gedeelte der stad van het oosten naar het westen doorsnijdt, met het koninklijke slot aan de eene, het station van de Östban aan de andere zijde, is én winkel- én hôtelstraat [1]. Van ons hôtel naar de groote markt (Stortorvet) en den dom ‘Vor Frelsers Kirke’ waren maar weinige stappen.’6 Anders dan hij later in Parijs, Hamburg en andere steden zou doen, maakte ten Cate in de Noorse hoofdstad geen stadsgezichten. Ook de marktkramen en stalletjes, die in Brussel en later in Frankrijk, zijn belangstelling hadden, liet hij links liggen. Ten Cate vond zijn onderwerpen meer buiten de stad, zoals in het uiterst noordelijke Hammerfest. Ten Cate ging hier in 1882 met een lijndienst, die langs imposante fjorden voerde, naar toe. Zijn indrukken van de majestueuze omgeving met zijn bergtoppen en meren, waartussen de stoomschepen en ander maritiem verkeer vaart, verwerkte hij in een metersbreed doek op paneel met de titel Norvège septentrionale [2].7 De titel verwijst naar de noordelijke drie provincies van het land.
1
Hotel Scandinavie, houtgravure voor het Illustreret nyhetsblad 1859
2
Siebe Johannes ten Cate
Noors fjordenlandschap, te dateren
Private collection
Notes
1 Anoniem 1882a.
2 Anoniem 1882b: ‘Sjeldent. I kunstforenigen er utstillet et nyt billede. Det er malet af an hollaender Ten Cate. dette billede er malet i Holmestrand. Isandhet et sjeldet Sammnestod af sjeldne Omstaedigheder.’
3 Christiania 1886, p. 14.
4 Schets van S.J. ten Cate, Archief Siebe Johannes ten Cate, RKD, Den Haag, archiefnr. NL-HaRKD-0976.
5 Voor 100 franc werd 47,55 gulden betaald, zie: Anoniem 1882c.
6 Honigh 1884, p. 229; Anoniem 1886a. Deze krant, Kristiansundposten, meldt dat Honigh in de zomer van 1882 in Noorwegen was.
7 Het werk is een doek, geplakt op drie flinke aan elkaar getimmerde planken van enkele meters breed en doet het meest aan een schutting denken. Gezien het wat vreemde perspectief moest het werk mogelijk hoog hangen. Mogelijk was het werk bedoeld als een decoratief paneel voor een paviljoen.